Çin'in Shenzhou 20 uzay görevine katılan üç astronot, uzay enkazından kaynaklanan şüpheli bir çarpma olayı nedeniyle planlanan dönüş tarihinden önemli ölçüde geç kalarak Cuma günü Dünya'ya ulaştı. Tiangong uzay istasyonunda görevlerini tamamlayan mürettebat, orijinal planlarına göre geçen Çarşamba günü eve dönmesi gerekirken, uzay enkazı ile ilgili güvenlik endişeleri nedeniyle dokuz gün daha uzayda kalmak zorunda kaldı. Bu bekleyiş süresi boyunca astronotlar, yeni gelen Shenzhou 21 mürettebatıyla birlikte istasyonda çalışmaya ve yaşamaya devam etti. Tıbbi ekipler tarafından yapılan kontroller sonucunda, astronotların fiziksel durumlarının iyi olduğu tespit edildi.
Uzay enkazı çarpması ve kapsülün hasarı
Shenzhou 20 uzay gemisinin dönüş kapsülünün penceresinde meydana gelen hafif çatlak, muhtemelen küçük uzay enkazı parçasının gemiye çarpması sonucu oluşmuştur. Çin İnsan Uzay Ajansı (CMSA) tarafından yapılan değerlendirmede, hasarlı pencerenin astronotların içinde güvenli bir şekilde dönmesi için uygun olmadığı belirlenmiştir. Bu nedenle, hasarlı Shenzhou 20 gemisi yörüngede kalarak bilimsel deneyler yapacak şekilde planlanmıştır. Uzay enkazı çarpması olayı, uzay faaliyetlerinin ne kadar riskli ve öngörülemeyen durumlarla dolu olduğunu bir kez daha gözler önüne sermiştir. Devlet haber ajansı Xinhua, bu olayın 'küçük uzay enkazından şüpheli bir çarpma' olarak nitelendirildiğini bildirmiştir.
Astronotların dönüş yolculuğu ve başarılı iniş
Dokuz günlük bekleme döneminin ardından, Shenzhou 21 uzay gemisiyle Dünya'ya dönen astronotlar, uzay istasyonundaki görevlerini başarıyla tamamladıklarını vurgulamışlardır. Mürettebattan Chen Dong, kapsülün önünde gazetecilere yaptığı açıklamada, insanlığın uzay keşfinin yolunun düzgün olmadığını, zorluk ve engellerin bu yolun seçilme nedenini oluşturduğunu belirtmiştir. Astronot, görevlerini başarıyla tamamladıkları ve güvenli bir şekilde eve döndükleri için duyduğu gururu ifade etmiştir. Uzayda geçirdikleri ek hafta boyunca, mürettebat yeni gelen Shenzhou 21 astronotlarıyla birlikte çalışmaya devam etmiştir. Tiangong istasyonunun yörüngede iki mürettebatı desteklemek için yeterli kapasiteye sahip olması, bu uzatılmış kalışı mümkün kılmıştır.
Tiangong istasyonunun önemi ve Çin'in uzay başarıları
Tiangong uzay istasyonu, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun yanı sıra, dünyada işletilen yalnızca iki uzay istasyonundan biridir. 2022 yılında tamamlanan bu istasyon, Çin'in uzay programının gelişiminde önemli bir kilometre taşı olmuştur. Çin'in Shenzhou programı kapsamında altı ayda bir gerçekleştirilen fırlatışlar, ulusal gurur kaynağı haline gelmiştir. Son dönemde Çin, Amerikalılar tarafından tutulan en uzun uzay yürüyüşü rekorunu dokuz saatlik bir çıkışla kırarak, teknolojik üstünlüğünü göstermiştir. Tiangong istasyonunun kapılarını ilk kez yabancılara açmak üzere, gelecek yıl Pakistan'dan bir astronotu karşılamayı planlayan Çin, uluslararası uzay işbirliğinde de aktif rol oynamaktadır.
Yeni mürettebat ve gelecek görevler
Shenzhou 21'de bulunan yeni mürettebat, uzaya gönderilen Çin'in en genç astronotu olan 32 yaşındaki Wu Fei'yi içermektedir. Gelecek yıl bir zaman diliminde fırlatılması planlanan Shenzhou 22 görevinde ise, 'uzun süreli ikamet deneyi' için bir yıldan fazla kalacak bir astronot yer alacaktır. Bu planlar, Çin'in uzay araştırma ve keşif alanında uzun vadeli hedeflerini ve istikrarlı bir program yürütme kararlılığını göstermektedir. Çin'in uzay faaliyetlerindeki bu hızlı gelişim, uluslararası uzay rekabetinde önemli bir aktör olarak konumlanmasını sağlamıştır.
Uluslararası uzay rekabeti ve güvenlik endişeleri
Çin'in uzay keşfindeki hızlı gelişimi, Washington'da alarm zillerini çalmış ve ABD'yi bir astronotu yeniden Ay'a koymak için yarışmaya teşvik etmiştir. Trump yönetimi, Çinli vatandaşlara NASA programlarına katılmak için ABD vizeleri konusunda kısıtlamalar getirmiştir. ABD uzay ajansı, benzer zorluklar yaşamış ve astronotlarını uzayda beklemede kalmak zorunda bırakmıştır. NASA astronotu Frank Rubio, küçük bir uzay enkazı parçası Rus Soyuz uzay gemisine çarptıktan sonra ISS'de 371 gün geçirerek bir ABD rekorunu kırmıştır. Geçen yıl, NASA'nın Butch Wilmore ve Suni Williams, test uçuşu sırasında uzay gemileri arızalandıktan sonra Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki bir haftalık kalışlarının dokuz aydan fazla bir göreve uzandığını yaşamışlardır. Her iki ülke de, ABD öncülüğündeki Ay keşfi konusundaki Artemis Anlaşması'nın Çin ve Rusya öncülüğündeki Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu'na karşı eşleştirildiği, yeni kurum inşası çabalarında da rekabet etmektedir.