Birleşik Devletler'de yaşanan çok eyaletli bir listeria salgını ciddi sonuçlar doğurmuştur. Gıda perakendeciliğinde öncü konumdaki Albertsons, Kroger, Sprouts Farmers Market ve Trader Joe's dahil olmak üzere büyük market zincirlerinde satılan geri çağrılan hazır makarna yemekleriyle ilişkilendirilen bu salgında altı kişi yaşamını yitirmiştir. Federal sağlık yetkililerinin yayınladığı uyarı, 18 eyalette en az 27 bildirilen enfeksiyon vakasına işaret etmektedir. Sağlık yetkilileri tarafından yapılan açıklamalarda, hamile bir kadının hastalığa yakalandıktan sonra fetüsünü kaybettiği de belirtilmiştir.
Listeria nedir ve neden bu kadar tehlikelidir?
Listeria monocytogenes, toprakta, suda ve belirli gıdalarda doğal olarak bulunan bir bakteri türüdür. Bu bakteri, listeriozis olarak bilinen ciddi bir enfeksiyona yol açabilmektedir. Diğer birçok gıda kaynaklı patojenin aksine, listeria bakteri buzdolabı sıcaklıklarında yaşayabilir ve çoğalabilir. Bu özelliği, zaten pişirilmiş veya soğuk ortamda depolanan gıdalarda hayatta kalmasını ve çoğalmasını mümkün kılmaktadır. Listeria enfeksiyonu en sık olarak şarküteri etleri, yumuşak peynirler, füme balık, pastörize edilmemiş süt ürünleri ve buzdolabında saklanan hazır yemekler gibi tüketime hazır gıdaları kontamine etmektedir.
Çoğu sağlıklı yetişkin için listeria enfeksiyonu hafif seyreder ve yalnızca kısa süreli grip benzeri semptomlarla sınırlı kalabilir. Ancak hamile kişiler, yenidoğanlar, yaşlı yetişkinler ve bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler için listeriozis ciddi ve yaşamı tehdit edici bir hastalık haline gelmektedir. Bu risk gruplarında enfeksiyon kan dolaşımı enfeksiyonlarına, menenjite veya erken doğum, düşük ve ölü doğum gibi hamilelik komplikasyonlarına neden olabilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin verilerine göre, listeria enfeksiyonu Amerika'da gıda kaynaklı enfeksiyondan ölümlerin üçüncü önde gelen nedenidir. Her yıl yaklaşık 172 kişi bu enfeksiyondan hayatını kaybetmektedir.
Listeria enfeksiyonunun belirtileri nelerdir ve nasıl teşhis edilir?
Listeriozis belirtileri genellikle ateş, titreme, kas ağrıları, mide bulantısı veya ishal ile başlamaktadır. Hafif vakalarda bu semptomlar grip benzeri bir seyir gösterir. Ancak daha ciddi vakalarda, enfeksiyon bağırsakların ötesine yayılarak şiddetli baş ağrısı, sert boyun, kafa karışıklığı, nöbetler ve organ yetmezliğine neden olan tüm vücut enfeksiyonuna dönüşebilmektedir. Hamile hastalar yalnızca hafif grip benzeri semptomlar yaşayabilir, ancak bu durumlarda enfeksiyon gelişmekte olan fetüs için yıkıcı sonuçlar doğurabilmektedir.
Doktorlar listeriozis tanısını laboratuvar testleri yoluyla koymaktadırlar. Tanı genellikle bakteriyi bir kan örneğinde, omurilik sıvısında veya diğer vücut sıvısında tanımlayarak gerçekleştirilir. Hafif vakalarda, semptomların izlenmesi dışında özel bir tedavi gerekli olmayabilir. Ancak daha ciddi vakalarda antibiyotikler kullanılması zorunludur. Hamile kişiler, yenidoğanlar, yaşlı yetişkinler ve bağışıklığı baskılanmış bireyler daha yakın izleme ve destekleyici bakım için hastaneye yatırılabilmektedir. Erken teşhis ve uygun tedavi, hastalığın seyrini ve sonuçlarını önemli ölçüde iyileştirmektedir.
Listeria salgınlarında hangi gıdalar risk taşır?
Listeria enfeksiyonları genellikle belirli gıda kategorileriyle ilişkilendirilmektedir. Şarküteri etleri, yumuşak peynirler, füme balık ve pastörize edilmemiş süt ürünleri listeria kontaminasyonunun en sık görüldüğü gıdalar arasında yer almaktadır. Bunun yanı sıra, buzdolabında saklanan hazır yemekler de yüksek risk taşımaktadır. Mevcut salgında geri çağrılan hazır makarna yemekleri, bu risk kategorisine örnek teşkil etmektedir. Listeria bakteri, bu tür gıdaların soğuk depolama koşullarında bile yaşayabilmesi nedeniyle, tüketiciler bu ürünlere karşı dikkatli olmalıdırlar.
Gıda kaynaklı enfeksiyonlardan korunmak için neler yapılmalıdır?
Tatil sezonuna girerken ve gıda kaynaklı enfeksiyonlardan korunmak için tüketiciler çeşitli önlemler alabilmektedir. Geri çağrılan ürünleri satın almamak ve tüketmemek temel bir korunma yöntemidir. Hazır yemekleri satın almadan önce üretim tarihi ve son kullanma tarihini kontrol etmek önemlidir. Gıdaları uygun sıcaklıklarda depolamak ve pişirmek, listeria gibi bakteri kontaminasyonunun riskini azaltmaktadır. Özellikle hamile kadınlar, yaşlı bireyler ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar, şarküteri etleri, yumuşak peynirler ve pastörize edilmemiş ürünler gibi yüksek riskli gıdaları tüketmekten kaçınmalıdırlar. Gıda hazırlanırken hijyen kurallarına uyulması, mutfak aletlerinin temiz tutulması ve çapraz kontaminasyondan kaçınılması da enfeksiyonları önlemede kritik rol oynamaktadır.
Mevcut listeria salgını, gıda güvenliğinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koymaktadır. Federal sağlık yetkililerinin uyarılarına dikkat etmek ve geri çağrılan ürünleri tüketmemek, bu tür enfeksiyonlardan korunmanın en etkili yoludur. Herhangi bir şüpheli semptom ortaya çıkması durumunda, kişiler derhal tıbbi yardım almalıdırlar. Erken teşhis ve tedavi, listeria enfeksiyonunun ciddi komplikasyonlarını önlemede hayati önem taşımaktadır.